Nội dung:
Trong những năm gần đây, Việt Nam đã và đang tiến hành mạnh mẽ quá trình sắp xếp, sáp nhập các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã theo tinh thần Nghị quyết 190/2025/QH15 nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động công quyền. Tuy nhiên, sau sáp nhập, một loạt vấn đề phát sinh từ thực tế đã bộc lộ rõ: hồ sơ địa chính chồng chéo, hệ thống quản lý chưa đồng bộ, hàng nghìn người dân loay hoay với thủ tục làm lại sổ đỏ, cập nhật thông tin chủ quyền, địa giới, địa chỉ…
Bộ máy hành chính mới được tinh giản, nhưng không thể để người dân phải đánh đổi bằng sự chậm trễ trong thủ tục đất đai – thứ vốn gắn chặt với quyền tài sản, ổn định đời sống, thậm chí cả niềm tin vào pháp luật.
Trước tình hình đó, ngày 17/7/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ban hành Công điện số 110/CĐ-TTg, yêu cầu các bộ ngành và địa phương xử lý dứt điểm những vướng mắc liên quan đến thủ tục đất đai, giải phóng mặt bằng, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) sau khi sắp xếp lại đơn vị hành chính. Công điện nhấn mạnh tinh thần hành động khẩn trương, quyết liệt và gắn với trách nhiệm cá nhân, nhằm chấm dứt tình trạng ách tắc kéo dài tại cơ sở.
Chỉ đạo Trung ương: “Xuống tận cơ sở, tháo gỡ tận gốc”
Không né tránh thực tế, Thủ tướng thẳng thắn yêu cầu các bộ, đặc biệt là Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tư pháp nhanh chóng cử cán bộ xuống cơ sở, trực tiếp kiểm tra, hỗ trợ, phối hợp với địa phương để tháo gỡ khó khăn.
Đây là điểm mới đáng chú ý: thay vì ban hành thêm các văn bản hướng dẫn từ trên xuống – vốn thường mất nhiều thời gian để đi vào cuộc sống – Chính phủ lần này chọn cách “xuống tận nơi, xử lý tận gốc”.
Cụ thể, các cán bộ được giao nhiệm vụ phải tập trung giải quyết các vấn đề:
- Điều chỉnh hồ sơ địa chính sau sáp nhập đơn vị hành chính
- Cập nhật, chỉnh lý thông tin về địa chỉ, địa giới hành chính trên sổ đỏ
- Hỗ trợ người dân hoàn tất thủ tục đăng ký quyền sử dụng đất, cấp mới, cấp đổi sổ đỏ
- Phối hợp giải quyết các trường hợp chuyển nhượng, tranh chấp, chưa đủ hồ sơ pháp lý
Thời hạn hoàn thành rõ ràng: trước ngày 1/8/2025. Việc đặt thời hạn cụ thể là một tín hiệu mạnh mẽ cho thấy Chính phủ không chấp nhận tình trạng “đẩy qua đẩy lại” hay làm việc thiếu quyết đoán ở địa phương.
Không bắt buộc làm lại sổ đỏ, người dân có quyền lựa chọn
Một điểm đáng chú ý, có tác động trực tiếp đến hàng triệu người dân sau sáp nhập là: không bắt buộc người dân phải làm lại sổ đỏ nếu không có nhu cầu.
Theo hướng dẫn từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, người dân có thể tiếp tục sử dụng sổ đỏ đã cấp trước đó, dù đơn vị hành chính (phường, xã, quận, huyện…) đã được sáp nhập hoặc đổi tên. Việc chỉnh lý thông tin về địa chỉ, địa giới… sẽ được thực hiện tự động trong hệ thống dữ liệu hoặc bổ sung khi người dân thực hiện các giao dịch như chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế, đăng ký biến động.
Chính sách này giúp tiết kiệm hàng trăm tỷ đồng chi phí hành chính, đồng thời giảm tải áp lực cho bộ máy địa chính cơ sở.
Chuẩn hóa thủ tục – Xóa bỏ rào cản “ranh giới hành chính”
Một bất cập lâu nay trong quản lý đất đai là việc thủ tục hành chính còn phụ thuộc quá nhiều vào địa giới hành chính – mỗi tỉnh một phần mềm, mỗi huyện một quy trình riêng, khiến việc giải quyết hồ sơ đất đai mất thời gian và không thống nhất.
Trong công điện lần này, Thủ tướng yêu cầu chuẩn hóa lại toàn bộ thủ tục về đất đai theo hướng không bị phụ thuộc vào địa giới hành chính cấp tỉnh, đồng thời tích hợp đầy đủ vào Trung tâm phục vụ hành chính công với mục tiêu: Một bộ hồ sơ, nộp một lần, giải quyết toàn quốc.
Bộ Tài nguyên và Môi trường phải khẩn trương chuyển đổi cơ sở dữ liệu đất đai từ nhiều phần mềm cũ sang một hệ thống thống nhất toàn quốc, đảm bảo liên thông, chia sẻ dữ liệu giữa các sở ngành, kết nối với hệ thống thuế, dữ liệu dân cư, dữ liệu doanh nghiệp.
Tăng tốc xây dựng Cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia:
Thủ tướng cũng nhấn mạnh việc hoàn thiện Cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai là một nhiệm vụ trọng tâm trong quá trình chuyển đổi số. Hệ thống này sẽ giúp công khai thông tin thửa đất, lịch sử giao dịch, hiện trạng quy hoạch, tránh tình trạng mập mờ, mua bán lòng vòng, thổi giá đất…
Dữ liệu sẽ được kết nối với hệ thống dân cư, thuế, doanh nghiệp, các ngân hàng và nền tảng dịch vụ công quốc gia. Điều này không chỉ tạo thuận lợi cho người dân, mà còn giúp Nhà nước quản lý hiệu quả hơn, phòng chống thất thu thuế, chống đầu cơ đất đai.
iệc xây dựng hệ thống này phải hoàn thành cơ bản trước cuối năm 2025, nhưng giai đoạn cao điểm trong công điện hiện nay được yêu cầu hoàn thành trước ngày 20/7/2025 đối với khối hành chính công cấp tỉnh.
Hành chính công: Tránh tình trạng “cửa đóng, máy tắt”:
Công điện 110/CĐ-TTg cũng yêu cầu các Trung tâm phục vụ hành chính công cấp tỉnh, cấp huyện rà soát lại toàn bộ quy trình, nhân lực và hạ tầng công nghệ, đảm bảo xử lý hồ sơ đúng hạn – nhất là với các lĩnh vực nóng như: Đất đai, Hộ tịch – hộ khẩu, Đăng ký kinh doanh, Giấy phép xây dựng.
Không để xảy ra tình trạng “trên thông dưới tắc”, “cửa mở nhưng máy tắt”, hoặc người dân đến nộp hồ sơ mà không biết khi nào được trả kết quả. Việc đầu tư trang thiết bị, hệ thống phần mềm, nâng cao chất lượng cán bộ phục vụ hành chính cũng được giao về trách nhiệm cụ thể cho UBND cấp tỉnh.
Vùng sâu, vùng xa không bị bỏ lại phía sau:
Đáng lưu ý, Công điện đặc biệt nhấn mạnh đến các địa bàn vùng sâu, vùng xa – nơi hạ tầng công nghệ còn thiếu, đội ngũ cán bộ còn yếu về kỹ năng số. Thủ tướng yêu cầu:
- Hoàn tất đào tạo kỹ năng số cho cán bộ xã, phường trước 1/8
- Xóa điểm lõm sóng, đảm bảo internet đến được từng trụ sở UBND cấp xã
- Triển khai ứng dụng hành chính công đến tận người dân vùng khó khăn
Như vậy, cải cách không chỉ dừng lại ở thành phố lớn – mà còn lan tỏa đến những nơi khó khăn nhất, thể hiện rõ tinh thần “không ai bị bỏ lại phía sau”.
Tăng cường giám sát – Trách nhiệm không dừng ở chỉ đạo
Một điểm mới mang tính đột phá trong công điện lần này là yêu cầu giám sát chéo giữa các bộ ngành, đồng thời mở rộng vai trò giám sát của người dân thông qua cơ chế phản ánh, kiến nghị trên Cổng dịch vụ công quốc gia.
Tất cả báo cáo tiến độ xử lý vướng mắc đất đai phải được gửi định kỳ về Văn phòng Chính phủ, Bộ Nội vụ, đồng thời công khai lên hệ thống để người dân theo dõi. Đây chính là biện pháp kiểm soát quyền lực mềm, giúp các chỉ đạo không bị “ngủ quên trên giấy”.
Kỳ vọng về một nền hành chính vì dân:
Công điện 110/CĐ-TTg không chỉ là văn bản chỉ đạo – mà còn là lời cam kết của Chính phủ với người dân: mọi rào cản phải được tháo gỡ, mọi quyền lợi hợp pháp phải được bảo vệ.
Đất đai không chỉ là tài sản – mà là phương tiện sinh kế, là chốn an cư, là nền tảng của phát triển. Việc cấp sổ đỏ không thể để người dân chờ đợi như xin ơn huệ – mà phải được thực hiện như một quyền hiển nhiên trong một nền hành chính hiện đại, văn minh.
Khi “mạch máu” hành chính thông suốt, niềm tin của người dân sẽ được củng cố, dòng vốn đầu tư sẽ chảy mạnh mẽ hơn, và nền kinh tế sẽ phát triển bền vững trên nền tảng pháp lý vững chắc.
Tường Vy
